یک دندان از چند بخش تشکیل شده است؛ بخشی که می بینیم ، تاج نام دارد. تاج دندان با بافت سختی به نام مینا پوشیده می‌شود. کار این بافت سخت، حفاظت از بخش زیرین است. اگر مینای دندان به هر دلیلی دچار آسیب دیدگی شود لایه‌های دندانی دیگر هم صدمه خواهد دید بنابراین به مراقبت کافی نیاز دارد. متاسفانه مینا خود به خود ترمیم نمی‌شود و فاقد عصب حسی است.
پوسیدگی دندان یک بیماری باکتریایی دندانی است که از شایع ترین اختلالات سلامت محسوب می شود. اغلب افرادی که دچار پوسیدگی دندانی می شوند در سنین کودکی یا بلوغ قرار دارند البته پوسیدگی دندان را در همه سنین مشاهده می کنیم.
پوسیدگی یکی از علل اصلی از دست دادن دندان هاست و با وجود پیشرفت های بسیاری مانند معاینه منظم دندان ها، استفاده از فلوراید و بهبود بهداشت دندان که در پیشگیری از پوسیدگی به عمل آمده، همچنان تعداد زیادی از مردم جامعه به آن گرفتار می شوند.
دندان چه وقتی پوسیده می شود
اولین مرحله از پوسیدگی دندان با ایجاد حفره های ظریفی در مینا آغاز می شود که شاید ابتدا فرد متوجه آن نشود، ولی با پیشرفت پوسیدگی، با درد توام می شود، به طوری که وقتی فرد مواد شیرین یا غذاهای گرم و سرد می خورد، این حالت تشدید می شود.
هنگامی که مینای آسیب می بیند، عاج زیر آن در معرض خطر قرار می گیرد و راهی باز می شود که باکتری ها می توانند براحتی به مغز دندان ورود پیدا کند. در این مرحله احساس درد متوسط تا شدید به وجود می آید و اگر درمان مناسبی اتخاذ نشود، امکان ایجاد آبسه زیاد خواهد بود. پوسیدگی روندی طولانی است و معمولا یک تا دو سال طول می کشد.
حفره ها اغلب هنگام معاینه توسط دندان پزشک تشخیص داده شده و ترمیم و درمان زودرس آنها مانع پیشرفت پوسیدگی می شود.دندانپزشک نیز با استفاده از یک سوند کوچک و آینه می تواند پوسیدگی را تشخیص دهد. اطلاعات بیشتر درباره دندان و استخوان های اطراف را می توان با رادیوگرافی به دست آورد.
دندانپزشک تا جایی که مقدور باشد سعی در پرکردن یا عصب کشی دندان دارند تا عمر دندان را بالا ببرند و فرد بتواند از آن استفاده کند ولی در مراحل بعدی یعنی وقتی با ترمیم و اصلاح نتوان دندان را نگه داشت، راه های دیگری به بیمار پیشنهاد می شود.
ترمیم دندان پوسیده
پوسیدگی با برداشتن بخش پوسیده دندان و پر کردن آن با کامپوزیت متوقف می شود. در مواقعی که پوسیدگی زیاد باشد، به طور موقت دندان پر می شود تا حساسیت دندان نسبت به درمان مشاهده شود.اگر بعد از چند روز علائم نامطلوبی وجود نداشت، ترمیم موقت برداشته شده و ترمیم دائمی جایگزین می شود.
نوع ماده ای که برای پر کردن دندان استفاده می شود؛ به محل و نوع دندان بستگی دارد. دندان های مولار یا همان دندان آسیای بزرگ بیشترین عمل را انجام می دهند و فشار زیادی را در جویدن متحمل می شوند بنابراین نسبت به دندان های جلویی به ماده با دوام تری نیاز دارند. مواد پرکننده برای دندان های جلویی باید به رنگ دندان باشد.
روکش دندان
مقدار پوسیدگی دندان به حدی باشد که نتوان آن را با چند ترمیم کوچک یا ترمیم بزرگ تر بدون خطر شکستن اصلاح کرد، لازم است دندان بعد از برداشتن قسمت پوسیده، روکش گذاری شود.روکش دندان ممکن است از جنس چینی، فلزی یا ترکیبی از هر دو باشد. برای ساختن روکش، از دندان قالب گرفته و به لابراتوار فرستاده می شود و بعد از انجام مراحلی، روکش را روی دندان می چسبانند.
عفونی شدن دندان
اگر دندان بسرعت ترمیم نشود، ممکن است به آبسه بینجامد؛ زیرا باکتری ها از حفره عبور کرده و مغز دندان را عفونی خواهند کرد.آبسه باعث تورم و التهاب شده و عروق خونی را متورم کرده و به اعصاب دندان فشار زیادی وارد می کند که به درد شدیدی منجر می شود. عفونت ممکن است به ریشه و استخوان گسترش پیدا کند و اگر بموقع درمان نشود، باعث لقی و از دست رفتن دندان خواهد شد.
دندان های مصنوعی متحرک
در این روش دندان های مصنوعی به یک پایه فلزی یا پلاستیکی متصل می شوند و توسط قلاب ها یا سایر ابزار نگهدارنده به دندان های طبیعی وصل و در جای خود ثابت می شوند.دندان های مصنوعی متحرک معمولا ارزان تر از نوع ثابت (روکش یا بریج) هستند و در صورت افتادن می توان دندان های مصنوعی دیگری را به آن اضافه کرد.
دندان مصنوعی کامل
اگر به دنبال بیماری شدید لثه یا پوسیدگی، تمام دندان ها از بین برود، یک دست دندان کامل مصنوعی برای فرد تهیه می شود.این نوع از دندان ها هرگز جایگزین دندان طبیعی نخواهد شد و چون سقف دهان همیشه توسط آن پوشیده می شود، طبیعتا بخشی از حس چشایی از دست خواهد رفت.
با استفاده از اوردنچر و ایمپلنت می توان این اشکال را برطرف کرد و کیفیت زندگی فرد استفاده کننده را بهبود بخشید. در این روش وزن وارد شده به پروتز به جای وارد شدن به بافت لثه به استخوان فک وارد شده و نگهداری و بهداشت آن راحت تر از پروتز های کامل بدون ایمپلنت است.
روش صحیح پروتز کامل دندان با استفاده از ایمپلنت
روشهای قدیمی جایگزینی دندان از دست رفته را فراموش کنید
به جای دندان های مصنوعی، روکش ها، بریج دندانی و پلاک های متحرک، می توان از ایمپلنت های دندان استفاده کرد.ایمپلنت های دندانی جایگزین های دائمی برای دندان از دست رفته هستند و هنگام غذا خوردن و صحبت کردن حرکت نمی کنند و در جای خود ثابت هستند. در روش بریج دندانپزشک مجبور می شود دندانهای کناری که ممکن سالم باشند را تراش دهد تا بتواند پایه ای برای دندان جایگزین شده پیدا کند . همینطور در دندانهای مصنوعی فشار وارده به دندانها به لثه وارد می شود که در دراز مدت باعث تحلیل استخوان می شود .
ایمپلنت چیست ؟ پایه ایمپلنت یک پیچ فلزی زیست سازگار است که از جنس تیتانیوم و از راه جراحی در استخوان فک و زیر بافت لثه کار گذاشته می شود. این پایه مانند یک ریشه مصنوعی در استخوان فک قرار می گیرد و با ستخوان فک جوش می خود و دندان مصنوعی یا روکش به آن متصل می شود.کاشت ایمپلت فرآیند استخوان سازی را تحریک و به همین دلیل پایه ای محکم را برای دندان مصنوعی فراهم می کند.عملکرد و احساس ناشی از ایمپلنت بسیار شبیه به دندان طبیعی است.
ایمپلنت بهترین جایگزین است
هر فرد سالمی که یک یا چند دندان دائمی خود را از دست داده باشد، می تواند از این روش برای جایگزین کردن دندان بهره ببرد. افرادی که دچار تحلیل لثه و استخوان هستند، می توانند از دندان مصنوعی یا بریج استفاده کنند.
برای تحلیل استخوان فک، پیوند استخوان به همراه کاشت ایمپلنت روش مناسبی است. افراد سیگاری یا بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده، برای این روش مورد مناسبی نیستند.مصرف تنباکو و ابتلا به برخی از بیماری ها، قدرت ترمیم و مقاومت بدن در برابر عفونت ها را مختل می کند و خطر شکست پیوند را بالاتر می برد.این درمان ها هزینه بیشتری از دندان های مصنوعی یا روکش ها دارند اما روشی کار آمد تر و موثر تر برای جایگزینی دندان از دست رفته هستند که مشکلات پروتز های متحرک بدون ایمپلنت و بریج را ندارند. پیش از ترمیم هر دندانی باید با دندانپزشک در این باره مشورت شود.